ชี้ชัด! แผลกดทับในผู้ป่วยและผู้สูงอายุเกิดจากอะไร พร้อมแนะการดูแลอย่างถูกวิธี

แผลกดทับคืออะไร

การบาดเจ็บของผิวหนังหรือเนื้อเยื่อของชั้นใต้ผิวหนัง โดยอาการเริ่มต้นแผลกดทับจะปรากฏรอยแดงบริเวณที่โดนกดทับ จะเริ่มจากแผลตื้น ๆ ไปยังแผลพุพอง จากนั้นจะกลายเป็นตุ่มใส เซลล์ผิวบริเวณผิวหนังถูกทำลาย และลึกจนสามารถมองเห็นถึงกระดูก เอ็น และกล้ามเนื้อได้

แผลกดทับเกิดมาจากอะไร

เกิดจากการกดทับหรือการเสียดสีของร่างกายบริเวณนั้น ๆ เป็นเวลานาน ส่งผลให้เลือดไม่สามารถไปเลี้ยงบริเวณดังกล่าวได้ ทำให้เนื้อเยื่อถูกทำลายและเริ่มที่จะตายลง โดยสาเหตุหลัก ๆ มาจาก

1. ส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายถูกกดทับเป็นระยะเวลานาน ๆ ทำให้ออกซิเจนและสารอาหารลำเลียงไปไม่ถึง เนื่อเยื่อบริเวณนั้น ๆ จึงถูกทำลาย
2. การเสียดสีของผิวหนังที่มาจากผ้าปูที่นอนหรือเสื้อผ้าที่ใส่อยู่ ทำให้ผิวหนังอับชื้น
3. ผู้ป่วยมีความชื้นที่ผิวหนัง ทำให้เพิ่มความเสี่ยงต่อการกดทับมากยิ่งขึ้น ซึ่งความชื้นอาจเกิดจาก ปัสสาวะ เหงื่อ เป็นต้น

แผลกดทับมีกี่ระดับ

แผลกดทับระบุระยะจากระดับของเนื้อเยื่อที่ถูกทำลาย โดยแบ่งออกทั้งหมด 4 ระยะ ได้แก่

1. ระยะที่ 1 ผิวหนังมีความสมบูรณ์แต่จะมีรอยแดงในบริเวณที่เจ็บหรือปวด
2. ระยะที่ 2 ผิวหนังมีความเสียหาย อาจจะมีลักษณะตุ่มพองน้ำ ซึ่งมีน้ำเหลืองอยู่ข้างในชั้นผิวหนัง และผิวหนังที่ถูกทลายจากความเปียกชื้น
3. ระยะที่ 3 แผลบางส่วนจะมีเนื้อตาย อาจจะมีโพรงแผลหรือเกิดเป็นหลุมแผลขึ้นมา ผิวหนังถูกทำลายทั้งหมด
4. ระยะที่ 4 สูญเสียผิวหนังทั้งหมด ลึกถึงขั้นมองเห็นกระดูก เอ็น และกล้ามเนื้อ

ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดแผลกดทับ

ความเสี่ยงแผลกดทับส่วนใหญ่มักเกิดจากปัญหาต่าง ๆ ที่ผู้ป่วยไม่สามารถช่วยเหลือตนเองในหลาย ๆ เรื่อง โดยเกิดขึ้นจากสาเหตุดังนี้

1. ปัญหาการเคลื่อนไหว

ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ หรือนอนติดเตียงเป็นระยะเวลานาน ๆ หรือมีข้อจำกัดในการเคลื่อนไหว

2. ภาวะขาดสารอาหาร

ภาวะขาดสารอาหาร คือ อาการขาดน้ำ ขาดอาหาร ทำให้ผิวหนังมีลักษณะบางลง หรือบางรายอาจได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ ทำให้ร่างกายไม่สามารถฟื้นตัวจากอาการบาดเจ็บได้

3. การไหลเวียนของเลือดแย่ลง

อาจเกิดจากโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน โรคหลอดเลือดอุดตัน โรคที่เกี่ยวกับเส้นเลือด ซึ่งส่งผลโดยตรงกับระบบหมุนเวียนเลือดของร่างกาย   

4. คนไข้ติดเตียงแผลกดทับ

เกิดจากการผ่าตัดแล้วต้องพักฟื้นเป็นระยะเวลานาน ๆ โดยไม่มีการเคลื่อนไหวร่างกาย

5. การอับชื้น

การใส่ผ้าอ้อมเป็นระยะเวลานาน หรือกลั้นการขับถ่ายปัสสาวะและอุจจาระ

การป้องกันการเกิดแผลกดทับ

แผลกดทับมักจะพบในผู้ป่วยติดเตียง หรือผู้ป่วยที่ไม่สามารถเคลื่อนไหวร่างกายเองได้ แต่เราสามารถป้องกันการเกิดแผลกดทับได้ง่าย ๆ เพียงทำตามขั้นตอนดังนี้

1. ควรเปลี่ยนท่านอนให้ผู้ป่วยทุก ๆ ชั่วโมง หรือสามารถเปลี่ยนท่าได้บ่อย ๆ ตามต้องการ
2. หมั่นดูแลผิวหนังของผู้ป่วยไม่ให้เกิดความอับชื้น ไม่ให้ผิวหนังแห้งและชื้น
3. รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เพื่อให้ได้สารอาหารครบถ้วน โดยเน้น โปรตีนและน้ำเป็นหลัก
4. กายภาพบำบัด อาจจะเป็นการออกกำลังกายให้ผู้ป่วย เช่นการขยับ แขน ขา เพื่อให้ผู้ป่วยจะได้เคลื่อนไหวร่างกายอยู่ตลอดเวลา

วิธีการดูแลแผลกดทับ

การลดภาวะเสี่ยงจากการกดทับคือความสำคัญอย่างมากต่อผู้ป่วยติดเตียง เพื่อที่จะช่วยบรรเทาไม่ให้ผู้ป่วยเกิดอาการบาดเจ็บบริเวณใดบริเวณหนึ่ง ซึ่งและหากว่าผู้ป่วยเริ่มมีอาการแผลกดทับให้ใช้วิธีรักษาแผลกดทับระยะแรกสามารถทำได้โดย

1. หมั่นทำความสะอาดแผลอย่างเป็นประจำ โดยใช้สำลีชุบน้ำเกลือ เช็ดทำความสะอาดอย่างเบามือ และหลีกเลี่ยงการใช้แอลกอฮอล์โดยเด็ดขาด เพราะอาจจะทำลายเนื้อเยื่อที่กำลังจะขึ้นใหม่
2. เปลี่ยนผ้าพันแผลเมื่อมีความสกปรกเกิดขึ้น และดูแลผ้าปูที่นอนให้มีความเรียบตึงตลอดเวลาและลดความอับชื้นได้เป็นอย่างดี เพราะอาจจะทำให้ผู้ป่วยเกิดแผลกดทับขึ้นได้
3. การดูแลแผลกดทับไม่ให้ลุกลาม เพื่อลดความเลี่ยงที่แผลจะลึกและกินเนื้อเยื่อลามไปบริเวณอื่น ๆ โดยเฉพาะการทําแผลแผลกดทับควรหมั่นทำความสะอาดและต้องดูแลเป็นอย่างดี เพื่อไม่ให้แผลกดทับติดเชื้อได้ง่าย

การดูแลผู้ป่วยติดเตียงไม่ให้เป็นแผลกดทับนั้นไม่เรื่องยากและก็ไม่ใช่เรื่องง่าย แต่สิ่งที่สำคัญที่สุดในการดูแลเกิดแผลกดทับในผู้ป่วยเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างมาก เพราะแผลกดทับนั้นเป็นตรายได้ ซึ่งในบางรายหากดูแลไม่ดีอาจจะเกิดแผลกดทับติดเชื้อง่าย ดังนั้น หากใครที่ไม่มีเวลาหรือกำลังมองหานักกายภาพบำบัดเข้ามาดูแลผู้ป่วยที่บ้านสามารถให้ BECOS ดูแลได้เลยค่ะ เพราะที่นี่มีนักกายภาพบำบัดมืออาชีพที่พร้อมจะดูแลคนที่คุณรักได้อย่างหายห่วงพร้อมให้บริการถึงที่บ้าน หากสนใจสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ 099 631 8668 หรือ Facebook ได้เลยค่ะ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)